قانون پورت USB-C اروپا رسما وارد فاز اجرایی شد؛ اما این چه معنایی دارد؟

از تاریخ ۸ دی (۲۸ دسامبر)، درصد بزرگی از دستگاه‌هایی که در اتحادیه اروپا خریداری می‌شوند، باید از طریق USB-C شارژ شوند. هدف از این قانون، که به‌طور رسمی با عنوان رهنمود 2022/2380 شناخته می‌شود و به‌نام «راهکار شارژ مشترک» نیز مشهور است، کاهش زباله‌های الکترونیکی و رفع پراکندگی در بازار است.

الزام استفاده از USB-C فقط جزئی از از رهنمود شارژ مشترک را تشکیل می‌دهد. این قانون شامل مقرراتی درباره‌ی شارژ سریع، باندل نکردن آداپتورهای شارژ در جعبه‌های خرده‌فروشی و بهبود برچسب‌گذاری نیز می‌شود. قانون جدید پتانسیل آن را دارد که زندگی علاقه‌مندان به فناوری در اتحادیه‌ی اروپا را بسیار ساده‌تر کند؛ البته اگر به‌درستی اجرا شود.

در ۱۷ خرداد ۱۴۰۱ (۷ ژوئن ۲۰۲۲)، کشورهای اتحادیه‌ی اروپا و پارلمان به توافقی اولیه در مورد راهکار شارژ مشترک رسیدند. این قانون در اکتبر (مهر و آبان) همان سال به‌طور رسمی تصویب شد. پس از تایید توسط شورای اتحادیه‌ی اروپا، کشورهای عضو تا تاریخ ۸ دی فرصت داشتند این قانون را در قوانین ملی خود اعمال کنند. از این تاریخ، شرکت‌هایی که در اتحادیه‌ فعالیت دارند، موظف به رعایت این قانون خواهند بود.

به‌دلیل گستردگی قانون مورد بحث، تاثیر آن هم بر مصرف‌کنندگان و هم بر کسب‌وکارها احساس خواهد شد؛ چرا که راهکار شارژ مشترک شامل هر چیزی است که اتحادیه‌ی اروپا به‌عنوان «تجهیزات رادیویی» تعریف می‌کند. طبق تعریف این قانون، تجهیزات رادیویی محصولاتی الکتریکی یا الکترونیکی هستند که برای اهداف «ارتباطات یا تعیین موقعیت»، به‌طور عمدی امواج رادیویی ارسال یا دریافت می‌کنند.

برای مثال، پلی‌استیشن ۵ با توان ۳۵۰ واتی از قانون مورد اشاره مستثنی است؛ اما کنسول بازی نینتندو سوئیچ که در حالت تلویزیون تا ۶ وات توان مصرف می‌کند، مشمول این قانون خواهد بود. تنها استثنای فعلیِ این تعریف لپ‌تاپ‌ها هستند که تا ۸ اردیبهشت ۱۴۰۵ (۲۸ آوریل ۲۰۲۶) فرصت دارند با این مقررات سازگار شوند.

با‌این‌حال، برخی موارد در رهنمود نامشخص باقی مانده‌اند. برای مثال، پهپادها در فهرست دستگاه‌های رهنمود یادشده ذکر نشده‌اند و مشخص نیست که آیا در دسته‌های دیگری مانند دوربین‌های دیجیتال قرار می‌گیرند یا نه. در مواردی از این دست، کمیسیون اتحادیه‌ی اروپا اعلام کرده که «به‌طور مداوم تحولات بازار، پراکندگی بازار و پیشرفت‌های فناوری را ارزیابی می‌کند» تا فهرست دستگاه‌ها را همچنان قابل اتکا و به‌روز نگه دارد.

با وجود این نقاط مبهم، نکته‌ی اصلی این است که بیشتر فناوری‌های مصرفی در اتحادیه‌ی اروپا باید به درگاه USB-C مجهز شوند. بااین‌حال، این الزام تنها برای سمت دستگاه اعمال می‌شود و درباره‌ی اتصالات آداپتورهای شارژ در رهنمود جدید الزامی ذکر نشده است.

با این‌حال، برای کاربران عادی تغییر چشم‌گیری از تاریخ ۸ دی در زمینه‌ی ورودی‌های شارژ رخ نخواهد داد. بیشتر دستگاه‌های موجود در بازار که تحت این رهنمود قرار می‌گیرند، همین حالا هم از USB-C استفاده می‌کنند. حتی اپل، که با فناوری لایتنینگ خود از پذیرش این استاندارد خودداری کرده بود، در بیشتر دستگاه‌هایش به این فرمت روی آورده است.

نکته‌ای جالب در قانون راهکار شارژ مشترک این است که درواقع اتحادیه‌ی اروپا پورت‌های شارژ اختصاصی را ممنوع نکرده است. در عوض، دستگاه‌ها باید جدا از هر نوع روش شارژ دیگری، قابلیت شارژ از طریق USB-C را نیز داشته باشند. این یعنی که سری فعلی مک‌بوک‌ اپل با MagSafe نیز با این قانون مطابقت دارند، زیرا می‌توان آن‌ها را هم با کانکتور مغناطیسی اپل و هم با فناوری منتخب اتحادیه‌ی اروپا شارژ کرد.

حال چه اتفاقی می‌افتد اگر دستگاهی که تحت دستورالمعل شارژر مشترک است بدون درگاه USB-C در بازار اتحادیه‌ی اروپا فروخته شود؟ در بیشتر موارد، حتی اگر این دستگاه قبل از مهلت ۸ دی عرضه شده باشد، فروش آن مجاز نخواهد بود.

به‌عنوان مثال، گزارش‌ها حاکی از آن است که اپل قصد دارد آیفون ۱۴، آیفون SE و مجیک کیبورد بدون Touch ID را که آخرین دستگاه‌های این شرکت با درگاه شارژ لایتنینگ هستند از فهرست محصولات خود در اتحادیه اروپا حذف کند، همان‌طور که قبلاً در سوئیس این کار را انجام داده است.

کمیسیون اروپا بیان می‌کند که «تولیدکنندگان، واردکنندگان و توزیع‌کنندگان باید زمان کافی برای استفاده از حقوقی که تحت قوانین ملی یا مقررات پیشین اتحادیه‌ی اروپا به‌دست آورده‌اند، داشته باشند، به‌عنوان مثال برای فروش موجودی کالاهایی که مطابق با قوانین قبلی تولید شده‌اند.»

به عبارت دیگر، بخش زیادی از موجودی دستگاه‌های فاقد پورت USB-C هم‌چنان قابل فروش است، با این شرط که از پیش در اختیار خرده‌فروشان باشد. با‌این‌حال، فروشگاه‌ها نمی‌توانند دستگاه‌های جدیدی خریداری کنند. ممکن است خرده‌فروشان محتاطانه عمل کرده و سخت‌افزارهای موجود را از فروش خارج یا به بازارهایی که این مقررات اجرا نمی‌شود منتقل کنند.

یکی دیگر از جنبه‌های مهم، اما کمتر شناخته‌شده‌ی رهنمود شارژ مشترک، حول یکپارچه‌سازی شارژ سریع است. اتحادیه‌ی اروپا می‌خواهد این روند پیچیده را ساده‌تر کند. این قانون شارژ سریع را به‌عنوان هر چیزی که از طریق کابل با «ولتاژ بالاتر از ۵ ولت، جریان بالاتر از ۳ آمپر یا توان بالاتر از ۱۵ وات» شارژ می‌شود، تعریف می‌کند.

وقتی دستگاه‌ها به آستانه‌ی تعریف شده برسند، باید با پروتکل USB Power Delivery ( یا USB PD) که امکان انتقال توان و داده از طریق USB را فراهم می‌کند، سازگار باشند. درحالی‌که برخی دستگاه‌ها مانند آیفون‌ها و سری گوگل پیکسل مدتی است به استفاده از این پروتکل روی آورده‌اند، گوشی‌های تولید‌کنندگانی مانند وان پلاس و اوپو از استاندارد اختصاصی خود موسوم به SUPERVOOC بهره می‌برند و از USB PD پشتیبانی نمی‌کنند.

هدف رهنمود اتحادیه‌ی اروپا اطمینان از سازگاری دستگاه‌های دارای شارژ سریع با هر شارژری است. بنابراین مصرف‌کنندگان باید بتوانند دستگاه‌های خود را با حداکثر سرعت پشتیبانی‌شده، شارژ کنند. نکته‌ی کلیدی این است که باید تمامی قابلیت‌های USB PD فعال باشد و نباید تحت تأثیر هیچ پروتکل شارژ دیگری قرار گیرد.

برای مصرف‌کنندگان، حوزه‌ی شارژ سریع احتمالاً در کوتاه‌مدت همچنان گیج‌کننده باقی خواهد ماند؛ اما با جایگزین شدن تدریجی سخت‌افزارهای موجود در آینده، رهنمود یاد شده می‌تواند این فرآیند را ساده‌تر کند.

به‌گفته‌ی کمیسیون‌ اروپا، بخش سوم رهنمود شارژ مشترک این است که به مصرف‌کنندگان امکان داده شود «یک دستگاه الکترونیکی جدید را بدون شارژر جدید خریداری کنند.» هدف این بخش، جلوگیری از تولید زباله‌های اضافی ناشی از داشتن تعداد زیادی شارژر تکراری و بدون استفاده است.

روزهایی که ساکنان اتحادیه‌ی اروپا با خرید هر دستگاه الکترونیکی یک شارژر هم دریافت می‌کردند به پایان رسیده است. این مسئله در ابتدا احتمالاً باعث سردرگمی خواهد شد؛ چرا که افراد انتظار دارند دستگاه جدیدی که خریداری می‌کنند، با آداپتور مخصوصش از راه برسد؛ با‌این‌حال، با گذشت زمان عموم مردم به این تغییر عادت خواهند کرد.

یکی از تغییرات مهم، معرفی یک زبان بصری جدید برای شارژ است. اولین نمونه از این زبان، به‌وضوح نشان می‌دهد که آیا آداپتور شارژ در جعبه دستگاه موجود است یا نه:

European Commission

نماد دوم می‌تواند به مردم کمک کند تا درک بهتری از قابلیت‌های شارژ دستگاه‌های خود پیدا کنند. طراحی این نماد به این شکل است که XX حداقل توان مورد نیاز دستگاه برای شارژ، YY حداکثر توان قابل دریافت و USB PD نشان‌دهنده پشتیبانی سخت‌افزار از این پروتکل خواهد بود:

European Commission

هرچند معرفی این زبان بصری ایده‌ای ساده به‌نظر می‌رسد؛ اما می‌تواند به آموزش کاربران درباره‌ی نحوه‌ی شارژ دستگاه‌ها کمک کند و همچنین بسیاری از مقررات ذکرشده‌ی بالا را به‌هم مرتبط سازد.

سؤال بزرگ این است که رهنمود شارژ مشترک چگونه اجرا می‌شود. این موضوع به کشورهای عضو اتحادیه بستگی دارد، چرا که آن‌ها مسئول نظارت بر بازار خواهند بود.

هر کشور می‌تواند از روش‌های مختلفی استفاده کند، از جمله جریمه و جمع‌آوری اجباری تجهیزات ناسازگار از بازار. چالش اصلی این است که چگونه این نهادها با ورود انبوه فناوری ارزان‌قیمت از خارج از اتحادیه مقابله و رسیدگی خواهند کرد.

در نهایت، می‌توان رهنمود شارژ مشترک را تغییری مثبت برای ساکنان اتحادیه‌ی اروپا دانست. هرچند گذار به USB-C پیش‌از قوانین اینچنینی با سرعت زیادی درحال پیشروی بود؛ اما تصویب مقررات به طی شدن سریع‌تر این فرآیند گذار، به‌ویژه درمورد شرکتی مانند اپل، سرعت بیشتری بخشید.

البته رهنمود مذکور هنوز آزموده نشده و باید دید که چگونه می‌تواند در مواجهه با دسته‌بندی‌های جدید دستگاه‌ها و توسعه‌ی راهکارها و رابط‌های شارژ پیشرفته‌تر، به سرعت تغییر و انطباق پیدا کند. این موضوع به نوعی نمایانگر چالش مداوم قانون‌گذاران با صنعت فناوری است: اینکه چگونه فرآیند کند قانون‌گذاری می‌تواند صنعتی را مدیریت کند که تنها ویژگی ثابتش، تغییر با سرعتی سرسام‌آور است.